Goed spellen. We proberen het allemaal. Maar in de praktijk gaat er heel wat mis. Zeker bij deze tien kwesties. Hoe zit dat bij jou?
Barbeque
Een simpel woord, maar o zo vaak verkeerd gespeld. Misschien omdat we in het Engels veelvuldig ‘BBQ’ tegenkomen? De correcte spelling is echt: barbecue.
Achterop de fiets
Het woord ‘achterop’ staat gewoon in het Groene Boekje. Toch is deze ‘zin’ fout. De regel is namelijk: “Een bijwoord dat is samengesteld uit voorzetselbijwoorden, schrijven we in één woord. Maar een voorzetselbijwoord schrijven we niet vast aan een voorzetsel dat behoort bij een woordgroep rond een zelfstandig naamwoord” (zie Leidraad, § 6.8). Het is dus: “Ze zit achterop” en “Ze zit achter op de fiets.”
Teveel
‘Teveel’ is correct Nederlands. Tenminste, in de betekenis van ‘overmaat’. Gebruik je het in de betekenis van ‘meer dan genoeg’, dan is het fout. Je schrijft dus: “Er is al langer een teveel aan konijnen” en “Ik heb gisteren te veel gedronken”. Bij twijfel: kijk of je het woord kunt vervangen door ‘gebrek aan’ (teveel) of ‘te weinig’ (te veel).
Tenslotte
Schrijf jij rustig een zin op als: “Eerst schrijf je de basis van je boek, tenslotte maak je de literatuurlijst.”? Dan ben je geen perfecte speller. Want ‘tenslotte’ betekent ‘welbeschouwd’. Bedoel je ‘tot slot’, dan moet er echt een spatie tussen. Dus: “Ten slotte maak je de literatuurlijst.”
Hen/hun
Wanneer gebruik je ‘hen’ en wanneer ‘hun’? Het is een lastige kwestie. We zien het vooral misgaan doordat mensen ‘hen’ schrijven als het om een meewerkend voorwerp gaat zonder voorzetsel. In zo’n geval hoort er ‘hun’ te staan. Dus niet: “Ik geef hen een boek cadeau”, maar “Ik geef hun een boek cadeau.” En niet: “Het ontging hen dat ze spelfouten maakten”, maar “Het ontging hun dat ze spelfouten maakten.” Een waanzinnig handig hulpmiddel bij twijfel is deze lijst van Onze Taal.
Maak een professionele indruk en laat je manuscript corrigeren of redigeren door een ervaren redacteur!
Er vanuit gaan, er van uitgaan
Worstel je met de combinatie ‘er’ plus voorzetsel? Dan ben je niet de enige. De regel hier luidt: als ‘er’ niet bij een werkwoord of zelfstandig naamwoord hoort, schrijven we het voorzetsel aan ‘er’ vast. In dit geval is het werkwoord ‘uitgaan’. Zoek het maar op in Van Dale en je vindt het woord er, met de bedoelde betekenis, in terug. ‘Uit’ is dus onderdeel van het werkwoord en daarom schrijf je het niet vast aan ‘van’. Het voorzetsel ‘van’ is in dit voorbeeld geen onderdeel van een werkwoord of zelfstandig naamwoord en schrijf je dus aan ‘er’ vast. Correct is dus: ‘ervan uitgaan’. Ook hier heeft Onze Taal een handige lijst voor.
Chique
Chique huizen, chique kleren, chique dames, het is allemaal goed gespeld. Maar in de onverbogen vorm is het ‘chic’. Correct is dus: ‘een chic voorstel’ en ‘chic gekleed’. Ook aan de overtreffende trap komt geen q te pas: “Dat is Milaan op zijn chicst.”
Dt-fouten
Of het nou per ongeluk is, of omdat je de regels niet helemaal helder hebt, een dt-fout maakt iedereen weleens. Met onze blog 3 ezelsbruggetjes om dt-fouten te voorkomen weet je ze hopelijk tot een minimum te beperken. Want kritische lezers – en zeker boekrecensenten – kunnen ze echt niet waarderen!
Kostenloos, ideeënloos, gedachtenloos
Tja, hier komen we bij de ingewikkelde regels rond de tussen-n. Omdat ‘-loos’ een achtervoegsel is, is ‘kosteloos’ een afleiding (en geen samenstelling). Afleidingen krijgen geen tussen-n. De correcte spelling is dus: ‘kosteloos’, ‘gedachteloos’, ‘grenzeloos’ en zelfs ‘ideeëloos’. Maar we schrijven wel ‘gewetenloos’ en ‘meedogenloos’, omdat in die gevallen het grondwoord eindigt op een -n.
Spaties te veel
In het Nederlands schrijf je meer aaneen dan je misschien zou denken. ‘Derdewereldland’, ‘langetermijnplanning’, ‘gebruikmaken’ – correct gespeld zijn al deze woorden spatieloos.
Lijkt het onbelangrijk? Kijk dan eens naar het betekenisverschil tussen ‘vier jarige kleuters’ en ‘vierjarige kleuters’.
Dat waren ze: tien spelfouten die bijna iedereen maakt. Zeg eens eerlijk: heeft het jou nog nieuwe kennis opgeleverd? Zo ja, dan snap je hoe moeilijk het is om een foutloos boek te schrijven. Simpelweg omdat je niet weet wat je niet weet. Zelfs de beste auteurs laten hun tekst dan ook nog nakijken door een corrector.
Door: Janneke Sinot
Over de auteur:
Janneke Sinot
Schrijven, marketing en businesscoaching. Het is een combinatie die Janneke vol enthousiasme heeft omarmd. Ze volgde de vakopleidingen Boekhandel en Uitgeverij en behaalde een universitaire bul in de Algemene Taalwetenschap. Het boekenvak kent ze van alle kanten: als boekhandelaar (ze had al op haar 17e een eigen zaak), als auteur, schrijfcoach, redacteur, manuscriptbeoordelaar, boekenrecensent, corrector, journalist en ghostwriter.
Mensenrechten gaan Janneke aan het hart. Verder trekt ze er graag opuit met een rugzak. Haar grootste jeugdzonde? Duizenden eieren kapot gooien…
tel. +31 (0)6 – 20 86 58 94
janneke@boekenbusiness.com
Maak een professionele indruk en laat je manuscript corrigeren of redigeren door een ervaren redacteur!
Alleen ‘aan hen’ of ‘voor hen’ vervang je door hun. Voorbeelden:
De boeken? Ik lees hen één voor één.
Mijn vrienden? Op hen kan ik rekenen! Als ik hun een beetje aandacht vraag, dan verlenen ze heel wat tijd voor me. Over hen mag ik niet klagen! Hun boeken mag ik ook lezen. De boeken geef ik hun wel gauw terug. Ofwel: De boeken geef ik aan hen wel gauw terug. Ik gun het hun.
Sinterklaas en Zwarte Piet? Ik zie hen al staan! Ik zal hun mijn geschenk vragen, ofwel: Ik zal aan hen mijn geschenk vragen.
Dus alleen ‘aan hen’ of ‘voor hen’ MAG je vervangen door: hun. Omgekeerd, hun mag je vervangen door aan hen of voor hen. Tenslotte schrijf of zeg je ‘hun’ alleen als je het KAN vervangen door ‘aan hen’ of ‘voor hen’. Dag!
Monique, leuk dat je inhoudelijk reageert. Ik zeg het al in mijn blog: wanneer je ‘hen’ en wanneer je ‘hun’ gebruikt is (voor veel mensen) een lastige kwestie. Je hebt gelijk dat het alleen om ‘aan hen’ en ‘voor hen’ gaat. Dat zijn de twee voorzetsels die we bij meewerkende voorwerpen gebruiken. Wat dan weer niet kan, is ‘De boeken? Ik lees hen één voor één’, want ‘hen’ gebruik je alleen voor personen, niet voor zaken. In de zin die jij noemt, wordt het dan: ‘Ik lees ze één voor één.’
De boeken? Ik lees hen een voor een. moet zijn: ik lees ze een voor een. Want het betreft dingen. bij personen zeg je hen.
Bekende fouten. Ikzelf moet altijd weer nadenken over de hen-of-hunkwestie.
De fout die ik – met afstand zelfs – het vaakst tegenkom in teksten van anderen is de samenstelling met een spatie. Terwijl de regel toch zo simpel is: samenstellingen moeten in het Nederlands altijd als één woord worden geschreven. Vergelijk dat maar eens met het Engels: daar bestaat er nauwelijks een regel voor en moet je al snel je toevlucht zoeken tot een woordenboek.
Sommige spellingkwesties zijn zo ingewikkeld dat je erover blijft nadenken. Ik zoek nog altijd dingen op. En inderdaad, die Engelse samenstellingen zijn lastig (soms zelfs nog met woordenboek).
In de teksten die mijn studenten schrijven, kom ik (naast de dt’s) andere fouten veel vaker tegen:
– hij wilt
– doormiddel van
– ik ben opzoek
– na aanleiding van
De meeste snap ik, maar waar dat ‘doormiddel’ vandaan komt? Geen idee. Weet u dat?
Hoi Anneke, de fouten die jij noemt komen inderdaad ook veel voor (maar wat minder onder onze doelgroep). In mijn blog noem ik overigens ‘spelfouten die bijna iedereen maakt’, wat iets anders is dan ‘de meest gemaakte spelfouten’. Welke dat zijn, daar heb ik geen onderzoek naar gedaan. Ik zag de uitdaging vooral in het schrijven van een blog op zo’n manier dat er voor (bijna) iedereen nog iets te leren valt.
Waar ‘doormiddel’ vandaan komt? Geen idee. Het lijkt me net zoiets als ‘opzoek’, maar dan zonder dat ze gewend zijn aan het woordbeeld. Hoewel … als bijna iedereen het fout schrijft, is het wel een bekend woordbeeld. 😉
Doormiddel wordt wellicht verward met doormidden…
Ja, dat ook al?
Ik denk dat men met “doormiddel” gewoon bedoelt: ” …aan de hand van… ”
” …Ik vond de oplossing doormiddel van het toepassen van de juiste regels… ”
???
Je kunt ook zorgen dat je moeilijke woorden in je dagelijkse leven niet tegenkomt. Zo maak ik nooit deel uit van rapaille dat per przewalskipaard arriveert in een feeëriek ingericht etablissement.
Haha, ik ook niet. Ik heb in deze blog dan ook bewust gekozen voor wat meer algemene spellingskwesties. Wil je jezelf ook oefenen in de minder gebruikelijke, dan kun je op Facebook meedoen met onze wekelijkse spellingsvraag (elke dinsdag).
‘…die bijna iedereen maakt’ is wel wat overtrokken, dunkt me. Vrij veel mensen zullen wellicht een of meer van deze fouten maken, maar velen ook niet. Blijft overeind dat dit een goed rijtje voorbeelden is waarmee inderdaad geregeld fouten worden gemaakt, zelfs in de landelijke kranten.
Klopt, Amaury. Niet iedereen maakt deze fouten, en zeker niet allemaal. Maar de ervaring leert dat alleen al de ‘achteropdefiets-kwestie’ zo lastig is dat zelfs veel redacteuren niet helemaal helder hebben hoe het zit. Natuurlijk kun je jezelf afvragen hoe belangrijk zoiets dan is… Maar goed, in een blog over spelfouten mogen we even de taalpurist spelen, toch?
Super interessant en bedankt voor de tips.
Graag gedaan, Bovi. En als je meer tips wilt (wekelijks in je mailbox), dan kun je jezelf daar rechtsboven op de pagina voor aanmelden.
Interessant rijtje! Goed om dit te verkondigen. Zelf kom ik vaak continue en continu tegen. De Engelse variant is zo verleidelijk, maar vooral ingeprent.
Als de andere negen goed gaan, ben je al een heel eind. 😉
Of is het in geprent 😉
Goed en overzichtelijk !!
Altijd goed om bij te spijkeren en op te frissen.
Nuttig stuk over deze tien taalfouten.
Ik weet bijna zeker dat ik ze haast allemaal wel eens maak 🙁
Dank je wel,
Gerardus
Vanaf nu toch niet meer? 😉
Janneke
(met dank voor je compliment)
Ik weet er nog wel een. Is het je al eens opgevallen hoeveel “baquettes” er in sommige broodjeszaken liggen? 😀
Nee, maar vanaf nu waarschijnlijk wel. Zat er voor jou nog wat verrassends tussen deze ‘spelfouten’? Of ben jij een van de mensen voor wie wij ‘bijna’ in de kop van de blog hebben gezet?
En wat te denken van: “een aantal zijn….”. Ook zo’n misser
Manon. Leuk dat je onze blog(s) leest. Je hebt het over een ‘misser’ bij ‘een aantal’. Ik ben benieuwd hoe je dat bedoelt. Heeft een enkelvoudige of juist een meervoudige persoonsvorm jouw voorkeur? Je kunt pleiten voor een enkelvoudige, omdat ‘een aantal’ enkelvoud is. Maar wat dan bij een zin als ‘Een aantal leerlingen druppelden de klas binnen’? De Taalunie schreef er dit over:
http://taaladvies.net/taal/advies/vraag/16/aantal_een_mensen_waren_was/
Ik zit met het woord elleboog in mijn maag. Telkens een foutmelding in de spellingscontrole. Maar als ik het als elle boog schrijf, ziet dat er niet goed uit. Ook het groene boekje struikelt hierover.
Ha Annemarie. Volgens het Groene Boekje is ‘elleboog’ de juiste spelling. Soms weet je het zelf gewoon beter dan de spellingchecker. Laat je dan niet afleiden door zo’n rood lijntje. Wat je kunt doen: met je cursor op het woord gaan staan, klikken op je rechtermuisknop en bij ‘Spelling’ kiezen voor ‘Toevoegen aan woordenlijst’. Dan ben je van dat rode lijntje af.
Hé Janneke. Ik zie dat je bent overgestapt op “weleens” in plaats van “wel eens”. Dat doet mij genoegen.
Goed hè? 😉