Over het ISBN van een boek bestaan onder schrijvers veel misvattingen. Wat is een ISBN, hoe belangrijk is dit nummer nu werkelijk? En heb jij ook een ISBN nodig? In deze blog lees je alles wat je als auteur moet weten over dit unieke nummer voor je boek.
ISBN staat voor International Standard Book Number. Het is een unieke identificatie waarmee een uitgave vindbaar is voor (online) boekhandels en bibliotheken. Via dit nummer kun je ook de uitgever achterhalen, omdat een deel van het ISBN bestaat uit het ‘uitgeversprefix’.
In Nederland en Vlaanderen kun je een ISBN registreren en nazoeken via www.isbn.nl. Het CB is de beherende instantie, die controleert en beheert alle ISBN’s en de daaraan gekoppelde metadata (de gegevens van je boek). In Vlaanderen doen ze dit samen met de organisatie Meta4Books.
De gegevens worden ook opgeslagen in Titelbank, de database van het Nederlandstalige boekenvak.
Drie vragen over het ISBN
Is een ISBN verplicht voor elk boek?
Nee, een ISBN is niet verplicht, maar wel aan te raden als je je boek gaat verkopen. Een ISBN is bijvoorbeeld niet nodig als je je boek uitsluitend inzet als onderdeel van een training of als gratis weggever aan klanten. Toch kan zo’n nummer ook dan handig zijn, omdat jij en je boek vindbaar worden voor boekhandels en voor mensen die specifiek naar het onderwerp van je boek zoeken. Wie weet levert het je zomaar extra klanten op!
Kan een boek meerdere ISBN’s hebben?
Jazeker. Iedere verschijningsvorm krijgt een eigen ISBN. Dus maak jij van je boek ook een e-book of een luisterboek, dan krijgen die beide een eigen ISBN. Wil je naast de softcover-versie nog een variant maken met harde kaft, dan krijgt ook die een eigen nummer. En wanneer je bij een nieuwe druk inhoudelijke wijzigingen aanbrengt in de tekst of als je de cover aanpast, hoort je boek ook een nieuw ISBN te krijgen.
Om een woud aan ISBN’s per titel te voorkomen is er iets slims bedacht: een overkoepelend nummer dat al die ISBN’s van een titel aan elkaar knoopt. Deze NSTC (National Standard Text Code) krijgen alle boeken die bij het CB in het assortiment zitten automatisch toegekend. Zo zie je in webshops dus direct dat een boek ook in andere vormen beschikbaar is.
Hoe vraag ik een ISBN aan?
In principe vraagt de uitgever van je boek het ISBN aan. Geef je je boek uit in eigen beheer, dan doe je dat zelf. Via www.isbn.nl koop je een bundel van één, tien of honderd ISBN’s. Omdat je voor de verschillende verschijningsvormen al snel meerdere ISBN’s nodig hebt, is tien meestal de beste keuze. Je krijgt dan de bestelde nummers toegewezen, waarbij de laatste twee (of drie) cijfers variëren per ISBN, maar de rest van het nummer hetzelfde blijft. Heb je de ISBN’s ontvangen en betaald, dan meld je je boek aan met een van deze nummers. Dat kan al ruim voor verschijnen en zelfs als je titel nog niet vastligt. Je moet daarbij wel al het aantal boekpagina’s opgeven, dit mag je vooreerst ook schatten. Vergeet dan niet dit later aan te passen, voor je boek verschijnt. Want (online) boekhandels baseren hun gegevens onder andere op wat je hier hebt ingevuld. Na verschijning worden de gegevens door CB overigens nog wel gecontroleerd en waar nodig aangepast.
Vanaf 1 januari 2023 kost één ISBN € 109,15 exclusief 21% btw. Koop je er tien ineens, dan betaal je € 283,01, dus € 28,30 per ISBN (of meer als je ze niet alle tien gebruikt).
Ben je gevestigd in Vlaanderen? Dan registreer je je ISBN via www.boekenbank.be.
Je boek uitgeven in eigen beheer? Wij loodsen je door het hele traject van idee of manuscript tot kant-en-klaarboek. Op een presenteerblaadje krijg je aangereikt wat jij nodig hebt: van handige tips en coaching op maat, tot tekstredactie en coverontwerp.
Drie mythes over het ISBN
Titel registeren
Veel schrijvers denken dat ze met het registreren van hun boek via een ISBN ook hun boektitel hebben vastgelegd of geclaimd. Dat is niet zo. Een ISBN is bedoeld om je boek vindbaar te maken voor boekhandels en bibliotheken. Je kunt met het registreren van een boektitel via het ISBN geen exclusieve rechten verwerven op die titel. Sterker nog: boektitels zijn niet beschermd, tenzij je ze laat vastleggen via het merkenrecht.
Vaste boekenprijs
Een tweede misverstand: schrijvers denken dat met het aanvragen van een ISBN automatisch ook de vaste boekenprijs wordt geregistreerd. Ook dit klopt niet. ISBN’s en de vaste boekenprijs worden in Nederland door twee verschillende instanties beheerd en staan los van elkaar. Je moet namelijk ook de prijs van een boek registreren wanneer het geen ISBN heeft. De (minimum)verkoopprijs van je boek vastleggen, doe je via de website van het Commissariaat voor de media.
Barcode
Mythe drie: een barcode met ISBN op de achterflap is verplicht. Ja en nee. Het is verplicht als jij je boek via het CB wilt verkopen. Het CB stelt dan eisen, onder andere een goed leesbare barcode op de achterflap. Zo’n barcode heeft een minimale afmeting, moet op een witte achtergrond, met eronder of erboven het ISBN in cijfers weergegeven.
Komt je boek niet bij het CB te liggen, dan volstaat de vermelding van het nummer achterop. Al is het voor boekhandels wel veel prettiger als ze zelf niet hoeven te stickeren wanneer ze je boek in de winkel leggen. Daarom is het wel aan te raden een barcode op je boek te laten drukken.
Een barcode kun je laten maken door isbn.nl of allerlei online aanbieders. Er zijn ook gratis barcode-generators op internet te vinden, maar let goed op het bestandsformaat. Zorg voor een goed schaalbaar bestand (een zogenaamd vector-bestand). Een jpg voldoet dus niet.
Nog leuk om te weten: zo is het ISBN opgebouwd
Het ISBN bestaat uit dertien cijfers en bevat vijf onderdelen.
- De eerste drie cijfers (de EAN-code) geven aan dat het gaat om een boek. Dit is in de meeste gevallen 978 en soms 979.
- Daarna volgt de landcode, gekoppeld aan het taalgebied. Voor Nederland en Vlaanderen is dat 978-90 of 978-94.
- Het derde deel is het uitgeversprefix, het deel van de code dat voor de uitgever is gereserveerd. Afhankelijk van hoeveel ISBN’s zijn gereserveerd, is dit deel vier tot zes karakters lang.
- Dan volgt de titelaanduiding die – afhankelijk van het uitgeversprefix – bestaat uit één tot drie cijfers.
- Het laatste getal van de reeks is altijd het controlecijfer. Mocht je bij het intypen van een ISBN een vergissing begaan, dan krijg je een foutmelding. Zou dit getal er niet achter staan, dan heb je kans dat je door je typefout op een heel andere titel terechtkomt.
Door: Suzanna van der Laan
Over de auteur:
Suzanna van der Laan
Ooit was ze scheikundige … tot ze haar talent voor taal ontdekte. Het boekenvak werd Suzanna’s nieuwe passie. Ze begeleidt schrijvers, maakt calculaties voor klanten en perfectioneert boeken – samen met een team van redacteuren en vormgevers – vanbinnen en vanbuiten. Bij dit alles combineert ze haar zakelijke kijk met een persoonlijke benadering.
Suzanna is een visuele denker met taalgevoel. Ze ziet overal kansen. Naast boeken verbouwde ze ook complete huizen. Als ze ondernemers hoort vertellen over hun drijfveren, raakt ze altijd enthousiast.
tel. +31 (0)6 – 29 39 18 79
suzanna@boekenbusiness.com
Je boek uitgeven in eigen beheer? Wij loodsen je door het hele traject van idee of manuscript tot kant-en-klaarboek. Op een presenteerblaadje krijg je aangereikt wat jij nodig hebt: van handige tips en coaching op maat, tot tekstredactie en coverontwerp.
Hoi Suzanna,
Ik heb een boek laten maken bij boekengilde. Het is een beperkte oplage van 100 stuks. Ze hebben ook een ISBN aangevraagd. Het hoeft niet in CB, het is ook al bijna uitverkocht. Maar het hele idee van ISBN is toch dat het terug te vinden is in een centrale database?
Waar kan ik mijn boek terugvinden? Of werkt het helemaal niet zo?
Hartelijke groet, Stellata
Beste Stellata,
Elk ISBN is inderdaad terug te vinden in het openbare assortiment van Titelbank.
Daar is je boek sowieso te vinden.
Ik ben bezig om een onderwijshulpmiddel te ontwikkelen. 100 speelkaarten met een begeleidend schrijven. Ik geef het uit in eigen beheer.
Wat is beter: isbn of alleen ean?
Hoi Tessa,
Het ISBN is in feite ook een soort EAN, maar dan specifiek voor boeken en boekgerelateerde producten. Beide hoeft dus sowieso niet. De keuze hangt er een beetje vanaf hoe je het wilt verkopen. Wil je het ook via de boekhandel aanbieden, dan is een ISBN aan te raden, dan is je kaartset beter vindbaar voor verkopers, ook voor onderwijsinstellingen. Verkoop je het alleen via je eigen website, niet boek-gerelateerde verkooppunten en bijvoorbeeld via een verkopersaccount van Bol.com, dan volstaat een EAN, die doorgaans wat goedkoper is dan een ISBN.
Ik wil waarschijnlijk zelf een prentenboek uitgeven, ca 250 stuks laten drukken. Is het ook mogelijk om zelf de isbn codes te stickeren.. of beter gelijk erop laten drukken?
Dank
Beste David,
Stickeren is ook mogelijk, wel moet de barcode op de stickers goed scherp geprint zijn, anders zijn ze niet leesbaar. Meenemen in het ontwerp van de cover is natuurlijk praktischer en minder bewerkelijk.
Hoi, is voor elk boek (in het geval dat ik 2 keer hetzelfde boek koop) het ISBN nummer uniek?
Ook vroeg ik mij af wat de verschijningsdatum van een boek is, is dat de datum van uitgave voor elk los boek, of die van wanneer dit boek af en verkocht wordt?
Hallo Bob,
Alle boeken van een titel krijgen hetzelfde ISBN. Uitzondering is als er inhoudelijke wijzigingen zijn aangebracht in het boek, dan moet de eerstvolgende oplage een ander ISBN krijgen. De verschijningsdatum is de datum waarop een titel voor het eerst op de markt verschijnt, wanneer het verkocht wordt maakt verder niet uit.
Moet ik in Nederland wonen om daar een ISBN nummer aan te vragen?
Mvg Patti
Hallo Patti,
Nee hoor, dat is niet nodig. ISBN’s kun je online aanvragen en ze gelden wereldwijd. Wel krijg je per land en per uitgevende instantie een andere “landcode”, wat een aanduiding is voor het land waar het boek is gepubliceerd. Maar daar zitten verder geen verplichtingen aan vast.
He hallo, ik heb een vraagje. Ik ben Willemijn de Rooij en heb een kinderboek geschreven. Ik wil deze in twee verschillende uitvoering gaan uitbrengen in eigen beheer.
Een uitvoering zal zijn om als prentenboek te lezen met kinderen. En een zal in een uitvoering zijn als kindercoachingsmateriaal, dat tijdens de coaching gebruikt gaat worden. Welke categorienummers heeft deze dan nodig?
Hallo Willemijn, leuke plannen heb je! Wat bedoel je met categorienummers? Bedoel je daarmee de NUR? Die moet je inderdaad voor beide boeken invullen als je de ISBN’s aanvraagt. Er zijn online NUR-lijsten te vinden. Het is altijd lastig om een passende NUR-code te vinden, dus zoek eentje die het meest overeenkomt met jouw onderwerp, of houd het meer algemeen. Het spreekt voor zich dat beide boeken een eigen ISBN krijgen en je voor beide ook een andere NUR moet kiezen. In Titelbank kun je overigens later nog meerdere NUR’s toevoegen als je dat zou willen.
Hallo! Dankjewel voor de nuttige informatie. Ik heb zelf ook nog een vraag. Ik ben zelf van Vlaanderen. Moet je als zelfstandige geregistreerd staan met een btw nummer om een boek op zelfstandige basis te mogen uitbrengen? Ben je standaard verplicht om dit in te brengen in de belastingen als zelfstandige? Dit is echter een kleine hobby en niet bedoeld als beroep.
Hallo, nee dat hoeft niet. Je kunt ook als particulier een ISBN aanvragen. Qua belastingen: in Nederland moet je de winst uit boekverkoop opgeven als neveninkomsten. Het is goed mogelijk dat dat ook in België zo is.
Beste Suzanna,
Momenteel is er een hype rondom waarde van Harry Potterboeken. Hoe kom ik via het ISBN achter de eventuele waarde? Ik zie namelijk geen eerste druk of id vermeld staan. Via een tweedehands winkel kwam ik er achter dat ze er €0.35 voor zouden geven. Betekent dat automatisch dat ze dus niet van waarde zijn?
Alvast bedankt voor je reactie
Beste MI Bouwmeester, een ISBN staat los van de verkoopprijs. Je kunt via het ISBN de gegevens van een titel, zoals de druk achterhalen. Maar verkoopprijs staat daar los van, zeker als het om tweedehands boeken gaat. Via het Commissariaat voor de media kun je voor nieuwe titels de vaste boekenprijs opzoeken. Bij tweedehands is het een kwestie van goede research doen onder aanbieders. Succes.
Kan ik met een ISBN in Nederland het boek ook in andere landen verkopen of moet ik in die landen een ISBN aanvragen?
Hoi Iris, een ISBN heeft weliswaar een landcode maar is wereldwijd geldig. Dus het is zeker niet nodig (gelukkig) om voor ieder land een ISBN aan te vragen.
Hallo Suzanne
Voorheen was de ISBN strikt opgebouwd volgens een aantal regels. Het voorbeeld dat jij geeft: 978-90-8989-268-3 zou volgens die oude regels als volgt geschreven zijn: 978-90-89892-68-3. Zijn de regels losgelaten?
Beste Jilles,
Van wanneer dateren deze regels waar jij aan refereert? De plek van het derde streepje hangt af van de uitgeversprefix en die varieert van 3 tot 5 cijfers (soms zelfs maar 2). In jouw voorbeeld zijn er bij het prefix 89892 in totaal 100 isbn’s mogelijk (van 00 tot 99, met variabel controlecijfer). Voor zover ik kan nagaan, gold deze indeling ook al voor 2007, toen het ISBN nog uit 10 cijfers bestond.
Ik ben een isbn nummer aan het ontcijferen.
Voorbeeld: Santa Montefiore
978- 90 -: boek nederland
225: uitgever?
9164: titel?
2: controlecijfer
Als ik teruglees, zie ik bij uitgever 4-6 karakters
En titel 1-3
Rare vraag misschien, maar is het niet andersom?
Beste Harma,
Een leuke puzzel, maar niet eenvoudig op te lossen. Een uitgeversprefix is variabel in lengte, van 2 tot 6 cijfers. Je kunt ISBN’s per 1, 10, 100, 1000 aankopen/reserveren. Daarvan afhankelijk wordt de prefix bepaald. De allergrootste uitgevers in Nederland en Vlaanderen hebben een prefix van slechts 2 cijfers (zoals De Standaard: 02), de meeste hebben 3 tot 5 cijfers. Schrijvers in eigen beheer kopen vaak maar 10 ISBN’s en krijgen dan een prefix van 6 cijfers. Een uitgeverij heeft in de loop der tijd bovendien meerdere prefixes verkregen (door steeds een nieuwe reeks aan te kopen). Op de achterzijde of in het colofon wordt een ISBN vaak met spaties of streepjes aangeduid. Daar kun je het het beste uit afleiden.
Niet enkel voor CB, maar ook voor verspreiding in een klassieke boekenwinkel, wordt in de praktijk een ISBN nummer gevraagd.
Een aanvraag voor ISBN code vergt een AWS en NUR code.
Wie dient deze te verstrekken?
Hoi Stefaan,
Ja, hoewel een ISBN voor een boekhandel niet verplicht is, zullen boekhandels in de praktijk boeken zonder ISBN niet snel in assortiment nemen, omdat hun systeem daar niet op is ingericht. Als je zelf een ISBN registreert, moet je ook zelf de NUR kiezen bij het boek. En bedoel je met ‘AWS’ het boeksoort? Dat hoef je nog niet bij de ISBN-registratie aan te geven, maar wel als je het boek aanmeldt bij het CB. A=algemeen, W=wetenschappelijk en S=studieboek. Daarnaast is er nog O (=overig). Het CB bepaalt namelijk op basis van boeksoort de boekhandelskorting voor je boek.
– Van meerdere mensen kreeg ik de tip om te experimenteren met de prijs van een e-book. Ik weet dat de wet op de vaste boekenprijs niet geldt voor e-books. Maar mag je wel een prijs veranderen zonder dat het ISBN wijzigt? – Voor de paperback heb ik de trefwoorden gewijzigd, nadat deze al gepubliceerd was en dus een ISBN had, maar mag dit eigenlijk wel?
Beste Jannie,
de prijs van je e-book en het ISBN zijn niet aan elkaar gekoppeld dus je kunt gewoon naar hartenlust experimenteren met de prijs van je e-book.
Het antwoord op je tweede vraag is lastiger. De regel zegt dat je een nieuw ISBN moet aanvragen als je duidelijke wijzigingen aanbrengt aan de inhoud. Ik kan niet precies beoordelen hoe erg je boek veranderd is en of het ook echt inhoudelijk gewijzigd is. In elk geval is er geen ramp gebeurd, zelfs niet als je volgens de regels eigenlijk een nieuw ISBN had moeten aanvragen.
Een geheel herziene editie kan verder interessant zijn om de publiciteit nog weer een keer aan te slingeren maar dat is hier niet het geval toch?
Succes!
Beste
Ik zou graag een aantal cursussen in eigen beheer uitgeven omdat er nogal vraag naar is door leerkrachten van andere scholen.
Ik zou ze zelf gewoon willen verkopen via een eigen online shop. Dus niet in andere boekenwinkels etc… is een ISBN-nummer dan nog aangewezen?
Groeten
Tim
Beste Tim,
Een ISBN is niet verplicht en niet direct nodig als je je boek enkel via eigen kanalen verkoopt. Wel kan het bijdragen aan de vindbaarheid van het boek online, omdat de titel dan geregistreerd is en in online zoeksystemen voorkomt. Daarmee geeft het de mogelijkheid tot extra verkoop. De keus is aan jou of je dat de investering waard vindt.