Uitgeven – termen

Aanbiedingsbrochure

Een gedrukte of digitale folder die uitgevers versturen naar journalisten en boekhandels. Hiermee kondigen ze de boeken aan die de komende tijd verschijnen. De meeste uitgeverijen hanteren drie aanbiedingsperiodes: voorjaar, zomer en najaar.

 

Actieprijs

Een tijdelijke prijsverlaging van een boek met als doel meer lezers te verleiden tot aankoop. Een actieprijs moet aangemeld worden bij het Commissariaat voor de Media en geldt maximaal drie maanden.

 

Audioboek

Zie Luisterboek.

 

Auteurscontract

De overeenkomst tussen een auteur en een uitgever waarin het publicatie- en exploitatierecht van een manuscript wordt vastgelegd.

 

Auteursexemplaren

Gratis exemplaren die auteurs ontvangen bij verschijning of herdruk van hun boek.

 

Auteurskorting

De korting die auteurs ontvangen van de uitgeverij bij het inkopen van hun boek, meestal 30 tot 40% van de nettoverkoopprijs.

 

BISAC-code

BISAC staat voor Book Industry Standards and Communications. Het is een uitgebreide onderwerpcodering die gebruikt wordt op de Amerikaanse markt en die is toegevoegd aan de metadata van boeken (titelinformatie) bij het CB. Grote webshops zoals bol.com maken er gebruik van om hun aanbod in te delen.

 

Break-even

Het aantal boeken dat een auteur of uitgeverij moet verkopen om precies uit de kosten te komen.

 

CB (Centraal Boekhuis)

De belangrijkste partij voor de boekendistributie in Nederland en Vlaanderen. Uitgevers stallen in het centrale magazijn van CB de voorraad van courante titels. Boekhandels kunnen de boeken die bij het CB zijn aangemeld bestellen via een uitgebreide database.

 

CB-aansluiting

De overeenkomst die een uitgever sluit met het CB om boeken beschikbaar te maken voor de (online) boekhandel. Er bestaan twee soorten aansluitingen:

• Compact, voor kleine uitgevers (maximaal 25 titels, maximaal 100 exemplaren op voorraad leggen in het magazijn);
• Standaard, voor grotere uitgevers (onbeperkt aantal titels en onbeperkt boeken op voorraad leggen in het magazijn).

 

Clusteruitgeverij

Een samenwerkingsverband van meerdere uitgeverijen en eigenbeheerschrijvers die een CB-aansluiting delen om kosten te besparen.

 

Combinatieprijs       

Een lagere prijs bij gelijktijdige verkoop van meerdere verschillende boeken. Of bij verkoop van een of meer boeken in combinatie met een of meer andere producten. De combinatieprijs geldt maximaal zes maanden en mag gelijk zijn aan de vaste verkoopprijs van het boek. Je meldt een combinatieprijs aan bij het Commissariaat voor de Media.

 

Cover

De buitenkant van een boek, ook wel omslag genoemd. De cover bestaat uit een voorzijde, een achterzijde en een rug.

 

Crowdfunding

Een alternatieve manier om een boekpublicatie te financieren, waarbij het publiek investeert in plaats van de uitgever of de schrijver. Ruim voor verschijnen vraagt de auteur aan fans en potentiële lezers om een donatie te doen in ruil voor een tegenprestatie (bijvoorbeeld de toezending van een of meerdere exemplaren). Bekende crowdfundingplatforms zijn Voordekunst, CrowdAboutNow en Indiegogo.

 

CvdM

Commissariaat voor de Media. Uitgevers en importeurs van boeken in de Nederlandse of Friese taal zijn verplicht om een verkoopprijs vast te stellen en deze bij het commissariaat te melden. Zo weten alle verkopers wat de minimale prijs is die zij moeten hanteren. Ook bijzondere, tijdelijke verkoopprijzen (zoals een actieprijs of combinatieprijs) meld je bij het CvdM. Het commissariaat houdt daarnaast toezicht op de naleving van de Wet op de vaste boekenprijs.

 

Dienstverlenende uitgeverij

Bij een dienstverlenende uitgeverij draagt de schrijver zelf de kosten voor redactie, vormgeving, promotie en drukwerk. De uitgever denkt mee over de commerciële mogelijkheden van het boek, kijkt kritisch naar de inhoud en regelt de distributie. Voor de auteur liggen de verdiensten per verkocht boek in de regel een stuk hoger dan bij een kwaliteitsuitgever.

 

Distributie

De verspreiding van het boek door de uitgever naar de eindconsument, de lezer. De meeste boeken worden opgeslagen bij CB en van daaruit verzonden naar de boekhandel of rechtstreeks naar de eindconsument. Managementboek bedient zijn klanten vanuit een eigen magazijn. Sommige auteurs kiezen ervoor om zelf boeken te versturen naar boekhandel en lezer.

 

E-book

Een digitale versie van een boek die gelezen kan worden op een e-reader of computer. E-books zijn er in verschillende bestandsformaten. Het meest gebruikelijke formaat is EPUB (Electronic Publishing), leesbaar met de meeste e-readers. Amazon gebruikt voor de Kindle afwijkende bestandsformaten: AZW of MOBI. E-books voor marketingdoeleinden worden vaak in pdf-vorm aangeboden op een website, bijvoorbeeld om inschrijvingen voor een nieuwsbrief te krijgen.

 

Eigen beheer

Bij deze manier van publiceren is de schrijver zelf ook de uitgever. Alle kosten – van redactie en vormgeving tot drukwerk en distributie – zijn voor rekening van de auteur. De verdiensten liggen een stuk hoger dan bij andere uitgeefvormen.

 

EPUB

Het meest gebruikte bestandsformaat voor e-books in Europa en geschikt voor vrijwel alle e-readers.

E-reader
Een apparaat speciaal ontwikkeld om e-books te lezen vanaf een scherm: de e-paper display of e-ink display genoemd. Deze vorm van elektronisch papier is rustiger voor de ogen en verbruikt veel minder energie dan het scherm van een telefoon of tablet. Bovendien zijn lettertype en -grootte in te stellen naar voorkeur van de gebruiker. De meest bekende e-readers zijn Kobo (ondersteund door bol.com) en Kindle (ondersteund door Amazon).

 

Exclusieve licentie

Een belangrijke bepaling in het auteurscontract: de schrijver verleent de uitgever een exclusieve licentie om een manuscript uit te geven. Dat wil zeggen dat de uitgever de énige partij is die het manuscript mag uitgeven. De schrijver kan niet ook nog met een andere partij in zee gaan of het boek tegelijk in eigen beheer uitgeven.

 

Exploitatierecht

Het recht om een manuscript te publiceren en te verspreiden. Door middel van een exclusieve licentie kan een schrijver dit recht overdragen aan een uitgeverij. Daarbij gaat het om primaire exploitatierechten (papieren boek, e-book en soms audioboek) en nevenrechten (vertalingen, toneelstuk, verfilming).

 

Flaptekst

Dit is de (veelal wervende) tekst op de achterzijde van de cover, bedoeld om lezers te informeren over de inhoud van het boek en de schrijver ervan.

 

Fonds

Het geheel van uitgaven van een uitgeverij. In de meeste gevallen vormen de titels binnen een fonds een geheel, qua type uitgaven, onderwerp, doelgroep en/of stijl.

 

Herdruk

Het opnieuw drukken van een boek wanneer de vorige oplage (bijna) uitverkocht is. Afhankelijk van de actualiteit van het onderwerp kan een herdruk een kopie zijn of een gewijzigde versie van de vorige druk.

 

Intekenprijs

Een actieprijs die geldt voordat een boek verschijnt. Deze helpt uitgevers om de benodigde hoogte van de eerste oplage in te schatten.

 

Internetuitgever

Een type uitgever dat boeken produceert via printing on demand en deze verkoopt namens de schrijver via een eigen website. Als schrijver hoef je niet zelf te investeren in het publiceren. De verdiensten per verkocht boek zijn laag (zeker als een boek via de boekhandel wordt verkocht).

 

ISBN

International Standard Book Number. Een unieke cijfercode waarmee een uitgave vindbaar is voor (online) boekhandels en bibliotheken. Registratie vindt plaats bij isbn.nl of boekenbank.be. In Nederland controleert en beheert CB alle ISBN’s en de daaraan gekoppelde metadata (de gegevens van het boek). In Vlaanderen doet Meta4Books dit.

 

Koninklijke Bibliotheek

De verzamel- en bewaarplaats voor alle publicaties die in Nederland zijn uitgegeven, als onderdeel van het Nederlands cultureel erfgoed. Uitgevers sturen hier een exemplaar van ieder boek dat ze uitgeven naartoe.

 

Kwaliteitsuitgever

Een uitgeverij die alles voor de auteur regelt én betaalt: redactie, correctie, vormgeving, verkoop en (een deel van de) promotie. Dit type uitgevers stelt hoge eisen aan de kwaliteit van de boeken die zij publiceren. De naam van de uitgever is een kwaliteitslabel richting boekhandel en pers.

 

Limited edition

Een bijzondere uitgave van een boek in een beperkte oplage. Vanwege de exclusiviteit kan voor een limited edition in de regel een hogere prijs worden gevraagd dan voor de standaarduitvoering van het boek. Ook is het hierdoor makkelijker om er publiciteit voor te genereren.

 

Luisterboek

De geluidsopname van een voorgelezen boek. Ook audioboek genoemd.

 

Manuscript   

Een tekst, door een auteur geschreven met als doel deze te laten drukken.

 

Marge

Het verschil tussen de inkoopprijs en de verkoopprijs. Voor auteurs is dit gelijk aan de korting die ze van de uitgever ontvangen wanneer ze daar boeken inkopen.

 

NBD Biblion  

Een dienst die zich helemaal op de bibliotheken richt. Wekelijks stuurt NBD Biblion hun een lijst met de nieuw verschenen boeken (en herdrukken). Op grond van de korte, bijgevoegde recensie bepalen bibliotheken vervolgens welke (en hoe veel) boeken ze willen inkopen.

 

Nettoverkoopprijs

De prijs waarvoor een boek te koop wordt aangeboden minus 9% btw.

 

NUR-code

Nederlandstalige Uniforme Rubrieksindeling. Deze maakt het voor boekhandels en bibliotheken eenvoudig om boeken onder het juiste genre te plaatsen. De uitgever geeft de NUR van een boek aan bij het aanvragen van het ISBN.

 

Omslag

Zie Cover.

 

Oplage

De hoeveelheid boeken die in één keer bij een drukker besteld wordt.

 

Printing on demand (POD)

Het proces waarbij een boek pas gedrukt wordt als er vraag naar is. Dit is interessant voor eigenbeheerschrijvers die geen voorraadrisico willen lopen, maar ook voor uitgeverijen die oudere, uitverkochte titels in het assortiment willen houden.

 

Publicatievoorstel

Een boekplan waarmee schrijvers een kwaliteitsuitgever proberen te overtuigen (meestal nog voordat het boek helemaal geschreven is). Een publicatievoorstel bevat naast informatie over het onderwerp en de beoogde doelgroep ook informatie over de schrijver en een minimarketingplan.

 

Recensie-exemplaar

Een gratis exemplaar van een – meestal nieuw verschenen – boek dat een uitgever verstuurt naar media met als doel daar een recensie voor terug te krijgen.

 

Royalty’s

Een vergoeding die een uitgever aan een schrijver betaalt voor het mogen exploiteren van zijn boek. Royalty’s worden gewoonlijk uitgedrukt in een percentage en berekend over de nettoverkoopprijs (de verkoopprijs minus 9% btw) of over de brutowinst (de nettoverkoopprijs minus de verleende boekhandelsmarge en gemaakte kosten).